Pierwsza odsłona długo obiecywanego i przez wielu wyczekiwanego poradnika piwowara domowego. Cykl rozpocząłem pod koniec września notką wstępną „6 powodów dlaczego warto warzyć piwo w domu”, która szybko stała się jednym z najpopularniejszych tekstów w historii tego bloga. Część merytoryczną poradnika, postanowiłem zacząć od omówienia podstawowego sprzętu piwowara domowego. Co jest niezbędne, a bez czego można się obejść warząc piwo w domu? Na początek jednak prywata i publiczna skrucha. Długo nie mogłem zebrać się do napisania kolejnych odsłon cyklu, głównie z powodu mnóstwa pomysłów na inne wpisy, okresu wielu wyjazdów, relacji i reportaży, a także prozaicznego braku czasu. Nie chciałem robić tego po łebkach i na szybko, i nawet nie spostrzegłem, że uciekły mi dwa miesiące. Dziś posypuję głowę popiołem i zamieszczam pierwszą część, poświęconą podstawowemu sprzętowi piwowarskiemu. Deklaruję, że kolejne odsłony cyklu będą pojawiały się już w miarę regularnie, przynajmniej raz w miesiącu. Na początku warto zaznaczyć, że rozróżniamy trzy najpopularniejsze sposoby na uwarzenie piwa w domu: 1) Brew kit – najprostszy, nie obejmuje zacierania, filtrowania, ani chmielenia. 2) Warzenie z ekstraktów słodowych – nieco bardziej zaawansowany – nie obejmuje zacierania i filtrowania, natomiast wymaga chmielenia. 3) Warzenie z ześrutowanych ziaren słodu (tzw. warzenie z zacieraniem) – kompletny proces tworzenia piwa „od ziarna do kufla”. Powyższe trzy metody przybliżę w kolejnej części cyklu, a bardziej szczegółowo w późniejszych odcinkach. W tej części skupię się na samym sprzęcie i zastosowaniu poszczególnych jego elementów w każdym z wyżej wymienionych procesów. Tip: Jeśli poważnie myślisz o zabawie w warzenie piwa, polecam od razu zaopatrzyć się w sprzęt niezbędny do warzenia z zacieraniem, nawet jeśli zaczynasz od brew kitu. Fermentor z kranikiem (!) Niezbędny przy wszystkich trzech metodach. W pierwszych dwóch przypadkach, służyć nam będzie jako zbiornik fermentacyjny, a następnie pozwoli z łatwością rozlać piwo do butelek. Przy metodzie zacierania, dodatkowo posłuży jako kadź filtracyjna. Filtrator z oplotu (!) Jest to nic innego, jak wężyk hydrauliczny z oplotem, z którego wnętrza usunięto gumowy wężyk, pozostawiając jedynie sam oplot. Filtrator jest niezbędny podczas warzenia z zacieraniem, podpięty do kranika spustowego pozwala nam sprawnie i szybko oddzielić brzeczkę od zużytego ziarna (młóta). Filtrator z oplotu nie jest jedynym sposobem filtracji brzeczki, ale według mnie jest on najprostszy i najwygodniejszy w użyciu. Fermentor bez kranika (!) Na upartego, przy metodach 1 i 2 można z niego zrezygnować, ja jednak polecam wejść w posiadanie przynajmniej jednego na początek. Przy warzeniu z zacieraniem niezbędny przynajmniej jeden, natomiast w miarę rozwijania browaru lub w przypadku chęci warzenia częściej niż raz na dwa-trzy tygodnie – im więcej, tym lepiej. Tip: Istnieje teoria, że co sezon należy wymieniać fermentory na nowe, choć ja uważam to za zbyt daleko idącą ostrożność. Niewątpliwie jednak ich przydatność jest ograniczona, a jej długość uzależniona jest od częstotliwości warzenia, a przede wszystkim od zachowania należytej higieny podczas użytkowania. Garnek min. 30 litrów (!) (emaliowany lub ze stali nierdzewnej) Niezbędny tylko w przypadku warzenia z zacieraniem. Wydatek rzędu ok 100 zł (emalia), ale należycie użytkowany posłuży nam na lata. Do warzenia z ekstraktów słodowych lub brew kitów wystarczy nawet garnek 5 litrowy (choć lepiej 10l). Tip: Jeśli chcesz warzyć ze słodów, polecam zakupić od razu garnek 40 litrowy. Nie jest o wiele droższy, a pozwoli robić nieco większe warki i zapewni dużą wygodę podczas warzenia. Garnek polecam kupić na aukcji internetowej, bazarze lub poprzez ogłoszenia na forach. W sklepach piwowarskich są znacznie droższe. Tip2: Zamawiając garnek emaliowany w sprzedaży wysyłkowej, koniecznie upewnij się że dotarł on do Ciebie w nienaruszonym stanie! Sprawdź przy kurierze, czy nie jest obity, czy nie ma odprysków emalii. Garnek uszkodzony koniecznie reklamuj! Żywotność takiego garnka jest ograniczona. Z czasem zacznie rdzewieć, a przez obite miejsca mogą dostawać się do brzeczki jony żelaza, mogące powodować metaliczny smak gotowego piwa. Kuchenka gazowa/taboret gazowy (!) Zdecydowanie niezbędne, najwygodniejsze i najefektywniejsze źródło energii. Kuchnia elektryczna/indukcyjna wystarczy na brewkity i ekstrakty, natomiast na zacieranie raczej na pewno nie. Nie ryzykowałbym także sprawdzania, czy wytrzyma obciążenie 40 litrowego gara. Wśród piwowarów domowych popularny jest także tzw. „kociołek z Lidla”, czyli 30 litrowy garnek elektryczny do wekowania słoików. Stosowałem to rozwiązanie jakiś czas na początku i faktycznie w miarę zdawało egzamin, szczególnie podczas zacierania. Samo warzenie musiałem już jednak wspomagać grzałką elektryczną 1000W, co było dość upierdliwe. Grzałka się moczyła, przypalała, aż w końcu padła. Odkąd zacząłem używać gazu nikt mnie nie przekona, że jest coś lepszego. Mieszadło/Łyżka piwowarska (!) Niezbędne. Mieszanie zapobiega przypaleniu zacieru oraz brzeczki. Nawet najmniejsze przypalenie może odbić się na smaku gotowego piwa, a tego byśmy bardzo nie chcieli. (Mieszać jednak też trzeba umić, bo zbyt częste lub gwałtowne mieszanie napowietrzy nam zacier lub brzeczkę, a tego też nie chcemy.) Termometr (!) Niezbędny przy zacieraniu oraz zadawaniu drożdży, gdzie pilnowanie odpowiednich przedziałów temperaturowych jest niezmiernie ważne. Ballingometr/Cukromierz/Aerometr (!) Niezbędny, jeśli chcemy mieć pewność, że uzyskaliśmy piwo o takim ekstrakcie, jaki planowaliśmy, a także jeśli chcemy znać przybliżoną zawartość alkoholu w gotowym piwie. Z kolei podczas fermentacji informuje nas, czy została ona już zakończona, czy jeszcze trwa. Są co prawda piwowarzy domowi, którzy lecą na czuja i powiedzą, że to wcale niepotrzebne, ale nie wierzcie im. Nie żyjemy w średniowieczu, a dycha za najprostszy cukromierz to nie majątek. Waga Niezbędna, jeśli kombinujemy z własnymi przepisami lub chcemy odtwarzać receptury innych. Na początku niekonieczna. Ja radziłem sobie bez wagi prawie rok. Tip: W sklepach piwowarskich można kupić gotowe, odmierzone zestawy surowców do zrobienia konkretnego stylu piwa – polecam na początek przygody z zacieraniem. Kapslownica (!) Teoretycznie zbędna, jeśli ma się korbę na punkcie butelek z zamknięciem pałąkowym (tzw. krachla). Ja jednak zdecydowanie polecam kapslowanie. Tip: Ja od początku używam ręcznej kapslownicy Emily i ją polecam. Jest znacznie lepsza niż bardziej popularna Greta, która nie każdy rodzaj butelki chwyta i podobno czasem zdarza jej się „odgryźć” szyjkę. Ręczna kapslownica jest też znacznie lepsza od taniej kapslownicy młotkowej, a jednocześnie tańsza od drogich kapslownic stołowych. Chłodnica zanurzeniowa Nie jest konieczna, ale niesamowicie ułatwia i przyspiesza robotę. Na początku przygody można się bez niej obejść. Ja na jej zakup zdecydowałem się dopiero po około roku, chcąc warzyć piwo w lato. Wcześniej, gorącą brzeczkę wystawiałem na całą noc na balkon albo moczyłem w wannie lub śniegu przez kilka godzin. Obu metod nie polecam. Choć u mnie przez rok zdawały jakoś egzamin, to jednak odkąd mam chłodnicę nie wyobrażam sobie funkcjonowania bez niej. Tip: Chłodnicę polecam kupić gotową. Wielu piwowarów robi ją samodzielnie, ale ze wszystkich opisów, które czytałem wynika, że koszty zakupu materiałów są niemal równe cenie gotowej i estetycznie wyglądającej chłodnicy. A jeszcze dochodzi czas i robocizna. Ja za swoją dałem 99 zł plus ok 30 zł za wężyki i złączki do podłączenia. Polecam szukać chłodnic na aukcjach i forach tematycznych, bo w sklepach piwowarskich są znacznie droższe. Wężyk igielitowy (!) Niezbędny do przelewania zimnej brzeczki i piwa między fermentorami, przy jednoczesnym zminimalizowaniu napowietrzania. Tip: Polecam kupić wężyk o długości 1,5m, a nawet 2m. Często spotykany w zestawach startowych wężyk jednometrowy lub krótszy to męczarnia. Wężyk silikonowy Nie jest niezbędny, ale do przelewania gorącej brzeczki z kadzi filtracyjnej do garnka (kadzi warzelnej) jest wygodniejszy od wężyka igielitowego. Nie odkształca się pod wpływem gorąca. Długo stosowałem do tego wężyk igielitowy, który wchodził w reakcję z gorącą brzeczką i się odkształcał. Niby nic się złego nie działo, ale czułem wewnętrzny niepokój. Poza tym, silikonowym wężykiem można zlewać filtrat bezpośrednio do gara stojącego na ogniu, co znacznie przyspiesza proces warzenia. (W tym przypadku wystarczy nawet 0,5m, ale o tym więcej w kolejnych wpisach.) Skrzynka na butelki/transporter (!) Duuużo! Jak najwięcej! Ale na początek dwie wystarczą. Tip: W niektórych sklepach, czy marketach można kupić pustą skrzynkę (bez butelek) za cenę kaucji, najczęściej za 8zł. Można trafić taniej, natomiast więcej dawać nie warto. Tip2: Jeśli nie masz suszarki do butelek, skrzynka świetnie spełni jej zadanie. Będzie o tym w osobnym wpisie. Suszarka do butelek i sterylizator do butelek Suszarka do butelek, źródło: Zbędne, choć nie wątpię, że ułatwiające pracę. Ja nie używam. Zakup trzeciej potrzeby. Szczotka do butelek (!) Niezbędna. Butelki muszą być dobrze wymyte, wypłukane i wysterylizowane przed użyciem. Tip: Istnieje teoria, że jeśli butelkę zaraz po opróżnieniu z piwa kilkukrotnie przepłuczemy wodą, nie trzeba będzie jej myć, wystarczy sama dezynfekcja. Jednak nie wszystkie pozostałości da się wypłukać samą wodą, więc jest to sposób dość kontrowersyjny i nieco ryzykowny. Śrutownik Dobry dla oszczędnych, lubiących się babrać w pyle i mających do tego warunki, albo dla warzących 100 warek rocznie. Ja na razie nie mam warunków, nie warzę też jakoś szczególnie często, więc póki co śrutownika nie używam, choć na pewno kiedyś się w niego zaopatrzę. Śrutowanie jest w sklepach piwowarskich opcją dodatkowo płatną, ale nie są to jakieś ogromne koszty. Na pewno nie na początku, w porównaniu do zakupu lub zrobienia własnego śrutownika. Reduktor osadów Pierdoła za 2zł. Niekonieczna, ale pomocna. Pozwala zlać piwo po fermentacji, pozostawiając wszelkie osady na dnie. Ja jeszcze nie używam, zawsze planuję dokupić, ale zawsze zapominam. Zaworek grawitacyjny do rozlewu piwa Kolejna pierdoła, ale cholernie umilająca rozlew do butelek. Kosztuje grosze, a czyni życie piękniejszym. Nie jest konieczna, ale warto ją mieć. To chyba wszystkie najważniejsze elementy domowego browaru. Wszystkich akcesoriów piwowarskich jest od groma, ale nie chciałem Cię przerazić już na samym początku. Na pewno posiadając wszystkie wyżej wymienione elementy będziesz dysponował mega wypasionym sprzętem, którego wielu piwowarów będzie Ci zazdrościć. Zaopatruj się jednak rozważnie, bo nie wszystkie z wymienionych sprzętów są konieczne. Nawet połowa z nich nie jest, a wysokie koszty początkowe mogą Cię zniechęcić do warzenia. Pamiętaj jednak, że inwestycja zwraca się już po kilku udanych warkach. Najprostszym sposobem skompletowania podstawowego sprzętu jest zakup tzw. zestawu startowego w jakimś internetowym sklepie piwowarskim. Zazwyczaj dodają do niego także surowce do uwarzenia pierwszego piwa. Pozostałe akcesoria można dokupować stopniowo, w miarę potrzeb. Pozwoli to rozłożyć wydatki w czasie, zmniejszając ich dotkliwość. Dla ułatwienia, obok nazw rzeczy „pierwszej potrzeby” postawiłem znaczek „(!)”. (Zakładając, że docelowo planujesz warzyć ze słodów!) To na razie tyle. Życzę miłych zakupów, a już niebawem, w kolejnym odcinku omówię trzy najpopularniejsze sposoby na zrobienie piwa w domu. Jeśli o czymś zapomniałem, albo masz jakieś pytania, wal śmiało w komentarzu lub na maila! Chętnie Ci pomogę.